Landbouwmechanisatiebedrijf Broekens te Anjum, Sint Jacobiparochie, Stiens, Goredijk.

Werktuigen

Maakte wagenassen, vorenrollen, vlasbraken en maakte Amerikaanse Arendploegen na.

In 1954 werd het bedrijf Mc.Cormick dealer.

In 1956 werd het bedrijf Krone dealer

In 1965 werd het bedrijf Ford dealer.

In 1972 wordt verhuisd van Anjum naar Stiens.

Momenteel een bedrijf dat werktuigen en trekkers verkoopt en onderhoudt.

Prijscourant 1979 Broekens B.V.

Informatie verzameld door/voor de werkgroep:

BROEKENS van smederij tot mechanisatie met eigen importbedrijf.

In Anjum, in het uiterste noorden van Friesland, is Renze Marten Broekens in 1854 een smederij begonnen. De landwerkzaamheden werden in die tijd nog uitgevoerd met paarden of met de hand. De gereedschappen en werktuigen waren eenvoudig van aard. Voor het onderhoud, slijpen en  repareren maakten de rond Anjum gevestigde boeren gebruik van de lokale smederijen als die van Broekens. De dagen waren lang, van 5 uur in de ochtend tot 18 uur in de avond werd er gewerkt en dat 6 dagen per week. Op zondag kon dan mooi even de boekhouding worden gedaan, want dat was eigenlijk geen werken. Aan deze structuur is in de eerste 100 jaar van het bedrijf niet veel veranderd, zoon Marten Renze en derde generatie Renze Marten deden nagenoeg dezelfde werkzaamheden voor de boeren rondom Anjum. In 1931 werd er een nieuwe, ruimere smederij met groter woonhuis in gebruik genomen, dit ondanks de heersende crises. Ook toen al werd tegen de conjunctuur in geïnvesteerd in een veel groter en moderner pand om efficiënter te kunnen werken.

Na de oorlog werden de eerste, vaak Amerikaanse tractoren en landbouwmachines, op de Noord Friese velden ingezet. In 1954 werd door inmiddels Broekens en Reeder het dealerschap van Mc Cormick tractoren verworven en ging de jonge Marten Broekens niet achter het smidsvuur staan, maar reed op de motor langs de boeren om tractoren en machines te verkopen. De bekende rode mc Cormick trekkers komen eerst uit Amerika en later ook uit Neuss in Duitsland. Ze vonden gretig aftrek bij de lokale boeren die steeds vaker hun paarden van de hand deden. Pas toen kon de mechanisatie van de landbouw een grote ontwikkeling doormaken. Elke zichzelf respecterende boer ging mechaniseren om arbeid te besparen en economischer te kunnen werken. Naast de melkmachine was de tractor letterlijk en figuurlijk de motor van de mechanisering van de landbouw. De gebruikte machines werden groter doordat de nieuwe trekkers 12 tot wel 39 paardenkrachten konden opwekken. De boeren rondom Anjum kregen de smaak te pakken en als de buurman een nieuwe tractor ging aanschaffen dan kon men natuurlijk niet achterblijven. Vooral op de veemarkt in Leeuwarden en in de plaatselijke dorpscafés werd stevig tegen elkaar opgeboden: Heeft Boersma een driecilinder trekker gekocht? Bestaan er ook viercilinders? Dan wil ik wel een viercilinder kopen! De basis van het huidige bedrijf is nu gelegd, het pand in Anjum wordt sterk uitgebreid met nieuwe werkplaatsen, magazijnen en kantoren. De dichting van de Lauwerzee in de 60 er jaren bracht ook veel werk met zich mee, de aannemers besteden het las- en constructiewerk uit aan de omliggende bedrijven als Broekens.

Het personeelsbestand neemt door de gestegen verkopen en toenemende reparaties toe van een 5-tal knechten bij Broekens en Reeder in de begin jaren 50 tot wel 25 werknemers in de begin jaren 60 bij het toenmalige Broekens nv.  Het werkgebied strekt zich nu uit over Noord Friesland en er komt zelfs een filiaal bij, eerst in Sint Jacobi Parochie, maar later in Stiens. Er worden verkopers aangesteld en de jongere broer Gerrit Broekens verhuist mee naar de nieuwe locatie in het voor Noord Friesland zeer centraal gelegen Stiens, waar inmiddels een nog ruimere werkplaats is gebouwd. De rode Mc Cormicks worden dat jaar vervangen door de modernere blauwe Ford tractoren die veel meer vermogen leveren en zelfs met onder last schakelbare powershift /selectospeed versnellingsbakken leverbaar waren. Op de Friese klei werden steeds grotere machines geleverd door Broekens  van met name Krone, Amazone, Kaweco, Colmar en New Holland. De eigen import merken Krone en Colmar werden ook via een dealer netwerk aan de man gebracht. Ook voor de Ford tractoren werden een aantal subdealers aangesteld. Elk jaar werd ook toen al een Broekens prijslijst uitgegeven om het programma onder de aandacht te brengen van de diverse wederverkopers. In de jaren zestig en zeventig groeit het bedrijf uit tot een regionale speler van formaat. De omzet groeit van enkele tonnen tot boven de 10 miljoen gulden eind jaren zeventig. De smederij is nu enkel nog slechts een kleine afdeling binnen het bedrijf geworden waar klant specifieke aanpassingen aan de machines worden uitgevoerd. De zware Ford Counties met 4 even grote wielen werden soms omgebouwd tot FC Counties met de cabine voorop en een grote laadbak op de rest van de tractor.  

In de loop van de jaren zeventig neemt het vermogen van de tractoren verder toe tot boven de 100 pk en ontstaat de vraag naar aandrijving voorop de tractor om breder te kunnen maaien of 2 bewerkingen gelijktijdig te kunnen uitvoeren. Omdat Ford hier niet in voorzag werd door de technische mannen van Broekens een front-aftakas met front hefinrichting ontwikkeld om de zwaardere Ford tractoren beter te kunnen benutten. De productie van deze fronthef en aftakas werd ter hand genomen en ook andere Ford dealers in Nederland werden afnemer van deze voorziening. Veel later werd dit opgepikt door bedrijven als Zuidberg. Inmiddels was het bedrijf uit Anjum verhuisd naar de modernere en grotere locatie in Stiens. Het aantal verkochte tractoren nam toe tot ver over de 100 per jaar, daarnaast werden elk jaar nog ca. 200 opraapwagens, 100 mestwagens, en 100 maaiers van Krone uit Duitsland en ook nog 70 Colmar kranen uit Italie aan de man gebracht. Ook hier weer eigen ontwikkelingen door de Ford tractor met een chassis vast te maken aan een colmar getrokken kraan ontstond een zelfrijdende machine. Het bedrijf in Stiens werd voor het 125 jarig bestaan in 1979 sterk uitgebreid met een nieuwe showroom en meer opslaghallen. In dat jaar werd ook gekozen om nog een geheel nieuwe vestiging in het voor Noord Nederland centraler gelegen Gorredijk te gaan bouwen. Eind 1980 werd hier net als 15 jaar eerder in Stiens gestart met een klein team. Door de crises begin jaren 80 konden de activiteiten van Hans van Driel/Atlas grondverzet machines worden ondergebracht in Gorredijk. Voor deze machines werden vaak speciale uitrustingsstukken gemaakt als verlengde armen en 3e gieken om de machines aan te passen voor het slotenreinigen. De smederij ervaringen konden weer in de praktijk worden gebracht, want er waren toen nog weinig echte producenten van dergelijke product veranderingen aan de graafmachines.

De groei van de onderneming ging in Gorredijk gewoon verder, na eerst een kort uitstapje naar John Deere werd in 1984 het Fiatagri dealerschap voor Zuid Friesland ter hand genomen. Eind jaren 80 werden de landbouwmachine activiteiten van Faber Sneek overgenomen en begin jaren 90 ook die van Smedes in Drachten. Inmiddels had Ford tractoren New Holland oogstmachines overgenomen en Fiatagri op zijn beurt, enkele jaren later, de combinatie Ford/ New Holland. De namen Ford en Fiatagri komen te vervallen en het nieuwe bedrijf gaat verder onder de naam New Holland. Eind jaren negentig wordt ook hier Case nog aan toegevoegd. In 1993 wordt bij Broekens de 5e generatie verantwoordelijk, Renze Marten in Gorredijk en Renze Gerrit in Stiens. De bedrijven worden verder uitgebreid met nieuwe opslaghallen voor landbouwmachines en tractoren. In 2003 wordt besloten om in Gorredijk de import en export activiteiten te verzelfstandigen en een nieuw bedrijfsgebouw voor Bromach te bouwen. Dit nieuwe pand is in 2004 in gebruik genomen en biedt inmiddels werk aan 17 medewerkers voor de import en distributie van een zestal merken uit diverse Europese landen. De huidige economische crises zorgt andermaal voor een groeivertraging, maar de vooruitzichten op middellange termijn bieden weer voldoende mogelijkheden voor verdere groei van de onderneming. De groei van de onderneming zal komen uit het verder uitbreiden van de handelskanalen in Nederland en omliggende landen. De productie wordt geheel uitbesteed aan gespecialiseerde ondernemingen in de branche. Wel worden de standaard machines aangepast aan de wensen van de klant.